„Rachunek sumienia” nie jest „rachowaniem się” niewolnika z panem, podwładnego z przełożonym, oskarżonego z sędzią, ucznia z nauczycielem. „Rachunek sumienia” jest „rachowaniem się” zakochanych, jest dialogiem o wzajemnej miłości, jest „rozliczaniem się” z miłości.

Aby rachunek sumienia – modlitwa miłującej uwagi – był możliwy, konieczne jest uprzednie doświadczenie miłości Boga do człowieka. Nie odwrotnie. Praktyka codziennego rachunku sumienia zakłada, iż wierzymy głęboko, że Bóg zakochał się w człowieku.

Nie odkrylibyśmy sensu i celu „rachunku sumienia” bez wcześniejszego odkrycia miłości Boga do człowieka. W rachunku sumienia nasycamy się najpierw miłosną uwagą Boga. Podziwiamy Jego bezwarunkową akceptację i hojność wobec człowieka, ujawniającą się w Jego obfitych darach.

Wielkość miłości Boga do człowieka mierzona jest bowiem wielkością Jego darów. „Rachunek sumienia” rozpoczynamy „mierzeniem miłości Boga”, wielkością Jego darów.

Tak rozumiany rachunek sumienia nie jest przykrą praktyką, w której człowiek miałby czuć się poniżony i upokorzony przez Boga lub przez siebie samego. Spojrzenie na nas samych i całą historię naszego życia, nawet jeżeli jest w niej dużo chaosu i zagubienia, nie będzie przygniatającym doświadczeniem, kiedy ujrzymy najpierw bezwarunkową mi­łość Boga do człowieka, kiedy odkryjemy, iż miłość ta nie jest uzależniona od ludzkiej postawy wobec niej. W rachunku sumienia dostrzegamy najpierw, że byliśmy i jesteśmy prowadzeni przez Boga z miłosną uwagą, niezależnie od stopnia naszej wierności. Bóg zawsze pozostaje wierny pomimo niewierno­ści człowieka.

Od miłującej uwagi Boga w rachunku su­mienia, przechodzimy do pytania o „miłującą uwagę człowieka”. Dostrzegając miłość Bo­ga, człowiek spontanicznie pyta siebie, jaka była, jest i będzie jego odpowiedź. Tak rozpo­czyna się prawdziwy dialog Boga z człowie­kiem i człowieka z Bogiem.

Taką właśnie dialogiczną strukturę posia­dają Ćwiczenia duchowne Św. Ignacego Loyoli.

Józef Augustyn SJ

Kwadrans szczerości. Wprowadzenie do modlitwy codziennego rachunku sumienia,

Wydawnictwo M, Kraków 1992